Fornirowanie drewna to proces obróbki, w którym na powierzchnię materiału (najczęściej płyty wiórowej, MDF, HDF lub innego surowca drzewnego) nakłada się cienką warstwę drewna, tzw. fornir, w celu uzyskania atrakcyjnej, naturalnej struktury drewna. Fornirowanie daje możliwość uzyskania wyglądu prawdziwego drewna, jednocześnie ograniczając koszty, ponieważ warstwa drewna (fornir) jest znacznie cieńsza od pełnej deski. Ponadto fornirowanie pozwala na wykorzystanie rzadkich i drogich gatunków drewna w sposób bardziej ekonomiczny.
Jak przebiega proces fornirowania?
W procesie fornirowania, cienkie arkusze drewna (zwykle o grubości od 0,3 mm do 2 mm) przykleja się do powierzchni płyty bazowej za pomocą kleju. Kiedy stosowane są odpowiednie techniki, efektem końcowym jest trwała, estetyczna powłoka, która imituje wygląd drobnych elementów drewna lub rzadkich gatunków. Fornir nie tylko poprawia estetykę, ale także dodaje funkcjonalności, chroniąc materiały bazowe przed uszkodzeniami mechanicznymi i wpływem wilgoci.
Fornirowanie za pomocą kleju kostnego
Kleje kostne, znane również jako kleje naturalne lub kolagenowe, są jednym z tradycyjnych materiałów stosowanych w fornirowaniu drewna, szczególnie w przemyśle meblarskim oraz stolarstwie artystycznym. Klej kostny jest wytwarzany z białek kolagenowych pozyskiwanych z kości i skóry zwierząt, co sprawia, że jest klejem naturalnym, biodegradowalnym i ekologicznym.
Fornirowanie drewna za pomocą kleju kostnego odbywa się w kilku etapach:
1. Przygotowanie materiałów
Przed rozpoczęciem procesu należy odpowiednio przygotować fornir oraz powierzchnię płyty bazowej (np. MDF, płyta wiórowa). Ważne jest, aby powierzchnia płyty była gładka, sucha i czysta, aby klej dobrze się trzymał. Fornir, który ma być użyty, również musi być odpowiednio wysuszony i przygotowany.
2. Przygotowanie kleju
Kleje kostne są w postaci proszku, który należy rozpuścić w wodzie, a następnie podgrzać do odpowiedniej temperatury (zwykle 60-70°C). W wyniku tego procesu klej przechodzi w formę lepkiej masy, która jest gotowa do użycia. Ważne jest, aby dobrze wymieszać klej i sprawdzić jego konsystencję, ponieważ za gęsty lub za rzadki klej może prowadzić do niewłaściwego przyczepienia forniru.
3. Aplikacja kleju
Kleje kostne nanosi się równomiernie na powierzchnię płyty bazowej za pomocą pędzla, wałka lub specjalnego urządzenia do nakładania kleju. Istotne jest, aby warstwa kleju była cienka i równomierna, ponieważ nadmiar kleju może prowadzić do wycieków, a zbyt mała ilość nie zapewni wystarczającej przyczepności.
4. Nałożenie forniru
Po aplikacji kleju na powierzchnię płyty bazowej, na klej należy równomiernie nałożyć fornir. Ważne, aby ułożyć go starannie, aby uniknąć pęcherzy powietrza lub fałd. Należy także zadbać o to, aby fornir był idealnie dopasowany do krawędzi płyty.
5. Dociskanie forniru
Po nałożeniu forniru, cały element należy umieścić w prasie fornirowej lub docisnąć w inny sposób, np. przy użyciu specjalnych docisków. Nacisk jest kluczowy, aby zapewnić odpowiednią przyczepność forniru do płyty bazowej. W przypadku kleju kostnego proces dociskania jest istotny, ponieważ klej ten staje się aktywny tylko pod wpływem ciśnienia i temperatury. Jeśli nie zastosujemy odpowiedniego docisku, fornir może się odkleić lub nie uzyskać odpowiedniej wytrzymałości.
6. Czas schnięcia
Po aplikacji i dociskaniu, elementy muszą wyschnąć przez określony czas (zwykle 24-48 godzin), w zależności od warunków atmosferycznych i rodzaju kleju. W tym czasie klej kostny twardnieje, a fornir stabilizuje się na płycie bazowej.
7. Obróbka wykończeniowa
Po wyschnięciu kleju, nadmiar forniru, który wystaje poza krawędzie płyty, należy starannie przyciąć i wygładzić. Gotowy element można poddać dalszej obróbce, np. lakierowaniu, w celu uzyskania estetycznego wykończenia powierzchni.
Na co należy zwrócić uwagę w trakcie fornirowania drewna?
- Jakość forniru – Fornir musi być odpowiednio wysuszony i pozbawiony wad, takich jak pęknięcia, plamy lub zbyt duża nierówność powierzchni. Niedoskonałości forniru mogą wpłynąć na finalny efekt wizualny i wytrzymałość materiału.
- Temperatura kleju – Klej kostny wymaga odpowiedniej temperatury do aktywacji. Zbyt niska temperatura może spowodować, że klej nie zwiąże odpowiednio forniru, a zbyt wysoka może zniszczyć materiał. Należy kontrolować temperaturę kleju podczas aplikacji.
- Równomierność aplikacji kleju – Nierównomierna warstwa kleju może prowadzić do nierównego przyczepienia forniru, co może skutkować pęcherzami powietrza lub deformacjami powierzchni.
- Czas schnięcia i ciśnienie – Zbyt krótki czas schnięcia lub zbyt małe ciśnienie w prasie może skutkować słabym połączeniem forniru z bazą, co prowadzi do odklejania się forniru. Proces schnięcia powinien przebiegać w odpowiednich warunkach temperaturowych.
- Wybór odpowiedniego kleju – W zależności od rodzaju drewna, forniru oraz warunków, w jakich gotowy produkt ma być używany, warto dobrać odpowiedni rodzaj kleju. Klej kostny doskonale sprawdza się w zastosowaniach wymagających dużej siły połączenia oraz trwałości, ale może nie być odpowiedni do wilgotnych warunków.
Podsumowanie
Fornirowanie drewna to proces, który pozwala uzyskać elegancki wygląd drewnianych powierzchni przy użyciu cienkich warstw drewna. Fornirowanie za pomocą kleju kostnego jest tradycyjną metodą, która wymaga precyzyjnego przygotowania materiałów oraz zachowania odpowiednich warunków podczas aplikacji. Zastosowanie tego kleju jest szczególnie cenione w branży stolarskiej za jego naturalność, wytrzymałość i łatwość w obróbce. Dbałość o szczegóły w procesie fornirowania, w tym kontrolowanie temperatury kleju, dociskania forniru i czasu schnięcia, ma kluczowe znaczenie dla uzyskania trwałego i estetycznego efektu końcowego.